Samsun Üniversitesi Düşünce ve Sanat Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi (DÜSAM), 18 Mart Çanakkale Zaferi’ni anma programında İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Burak Samih Gülboy’u ağırladı. Rektör Prof. Dr Mahmut Aydın‘ın da katıldığı çevrim içi etkinlikte Dr. Öğr. Üyesi Cumhur Bekar’ın moderatörlüğünde Çanakkale Zaferi, Antant devletlerinin strateji ve hedefleri bağlamında konuşuldu.
Prof. Dr. Burak Samih Gülboy: “Çanakkale basit bir askerî harekât değil emperyalist bir projeydi”
Prof. Dr. Burak Samih Gülboy, konuşmasına 1. Dünya Savaşı’nın arka planını anlatarak başladı. Antant devletlerinin (İngiltere, Fransa ve Rusya) bir askeri ittifak ile değil Almanya’nın yayılmacılığına karşı bir uzlaşma olarak oluştuğu vurgusunu yapan Gülboy, 1. Dünya Savaşı’nın kısa sürede biteceğinin öngörüldüğünü fakat beklentilerin aksine, savaşan tarafların savaşın ilk altı ayında bütün cephelerde çıkmaza sürüklendiğini belirtti. İngiliz donanmasının, özellikle donanma bakanı Winston Churchill’in, Çanakkale planını ortaya atarak savaşın seyrini değiştirme düşüncesine dikkat çeken ve Çanakkale harekatının bir İngiliz projesi olarak ortaya çıktığını vurgulayan Burak Samih Gülboy, ittifakın diğer aktörlerinin bu projeden ancak harekat başladıktan sonra haberdar olduklarını iletti.
Çanakkale Harekâtı, Antant Devletlerinin İlk Gerçek İttifakıydı
Gülboy, Çanakkale projesinin Osmanlı Devleti’nin dikkatini başka yöne çekerek savaştan galip ayrılmanın hesaplarını yapan Rusya tarafından desteklendiğini ifade etti. Bununla birlikte İngiliz kuvvetlerinin İstanbul’u ele geçirme ihtimalinin Fransa ve Rusya’yı endişeye sürüklediğini ve pazarlıkların bu çerçevede sürdüğünü belirten Gülboy, savaş sonrası Osmanlı topraklarının paylaşımına ilişkin müzakerelerin temelinde Çanakkale harekatının olduğunu vurguladı.
Bu bağlamda, Çanakkale’nin geçilmesinde Antant devletlerini başarısızlığa iten etmenlerin başında yeterli lojistik hazırlıkların yapılmadığının ortaya çıkışının geldiğini belirten Gülboy, sivil hükümetlerin askerî harekât planlamasında inisiyatifi elinde tutmasının işgalci devletlerin yaşadığı sorunlardan biri olduğuna vurgu yaptı.
Savaşı Askerleşmiş Politikacılar Belirledi
Çanakkale’de savaşan Antant devletlerinin askerî komutanlarca değil sivil politikacılar tarafından yönetildiğini ve yönlendirildiğini belirten Gülboy, çok sayıda insanî yıkımın ortaya çıkmasında bu gerçeğin etkili olduğunu savundu. Örnek olarak, Winston Churchill’in kendi yetkilerini aşındırarak Fransız ve Yunan askerî kaynakları ile görüşmesine değinen Burak Samih Gülboy, bu çerçevede, sivil aktörlerin askerî planlamalardaki oynadığı büyük rolün yetki karmaşası doğurduğunu açıkladı.
Çanakkale Zaferinin önemini vurgulayan ve yaklaşık 150 kişinin katılımıyla yürütülen program, soru-cevap bölümünün ardından sona erdi. Kaçıranlar programı DÜSAM’ın YouTube kanalından izleyebilirler.
